Μυῶν ὁ μέν τις βίον ἔχων ἀρουραῖον, / ὁ δ᾿ ἐν ταμείοις πλουσίοισι φωλεύων, ἔθεντο κοινὸν τὸν βίον πρὸς ἀλλήλους.
Parmi des rats, l’un des champs, menant une vie champêtre, et l’autre se cachant dans de riches réserves (celliers), ils établirent leur vie comme commune pour l’un avec l’autre.
- μυῶν pl. m. gén. μῦς mouse
- τις pron. sg. m. nom. indecl. τις any one, any thing
- βίον sg. m. acc. βίος life
- ἔχων part. sg. m. nom. ἔχω bear, carry, bring
- ἀρουραῖον adj. sg. m. acc. ἀρουραῖος of
- ταμείοις pl. n. dat. ταμεῖον
- πλουσίοισι adj.
- φωλεύων part. φωλεύω
- ἔθεντο 3. pl. aor. moy. τίθημι
- κοινόν adj. sg. m. acc. κοινός common
- βίον sg. m. acc. βίος life
- πρός prép. indecl. πρός on the side of, in the direction of,
- ἀλλήλους adj. pl. m. acc. ἀλλήλων of one another, to one another, one another
ὁ δ᾿ οἰκόστιτος πρότερος ἦλθε δειπνήσων / ἐπὶ τῆς ἀρούρης ἄρτι χλωρὸν ἀνθούσης·
Le plus urbaine vint le premier dîner au champ qui justement s’épanouit de vert teindre.
- οἰκόστιτος adj. frugal
- πρότερος adj. sg. m. nom. πρότερος before, in front
- ἦλθε 3. sg. aor. ἔρχομαι ibo
- δειπνήσων part. sg. fut. m. nom. δειπνέω make a meal,
- ἐπί prép. indecl. ἐπί on, upon with gen., dat., and acc.
- ἐπί prép. indecl. ἐπί being upon
- τῆς art. sg. f. gén. indecl. ὁ the following
- ἀρούρης sg. f. gén. ἄρουρα a ro u ra i
- ἄρτι adv. indecl. ἄρτι just, exactly,
- χλωρόν adj. sg. n. acc. χλωρός greenish-yellow, pale green,
- ἀνθούσης part. sg. f. gén. ἀνθέω blossom, bloom,
τρώγων δ᾿ ἀραιὰς καὶ διαβρόχους σίτου / ῥίζας, μελαίνῃ συμπεφυρμένας βώλῳ, / «μύρμηκος» εἶπε «ζῇς βίον ταλαιπώρου, / ἐν πυθμέσιν γῆς κρίμνα λεπτὰ βιβρώσκων.
et mangeant des racines de blé minces et détrempées, mélangées à une motte de terre noire,
il dit :
« Tu mènes une vie de fourmi misérable, mangeant dans le profondeur de la terre des orges légers.
- τρώγων part. sg. m. nom. τρώγω gnaw, nibble, munch,
- δ᾽ partic. indecl. δέ but
- ἀραιάς adj. pl. f. acc. ἀραιός thin, narrow, slight, slender
- διαβρόχους adj. pl. f. acc. διάβροχος very wet, moist,
- σίτου sg. m. gén. σῖτος grain
- ῥίζας pl. f. acc. ῥίζα root
- μελαίνῃ adj. sg. f. dat. μέλας black, dark
- συμπεφυρμένας part. pl. parf. m.p. f. acc. συμφύρω knead together
- βώλῳ sg. f. dat. βῶλος lump, clod of earth
- μύρμηκος sg. m. gén. μύρμηξ ant
- εἶπε 3. sg. aor. εἶπον said
- ζῇς 2. sg. ζάω to live
- βίον sg. m. acc. βίος life
- ταλαιπώρου adj. sg. m. gén. ταλαίπωρος suffering, distressed, miserable
- πυθμέσιν pl. m. dat. πυθμήν bottom
- γῆς sg. f. gén. γῆ earth
- κρίμνα pl. n. acc. κρίμνον coarse barley meal
- λεπτά adj. pl. n. acc. λεπτός peeled, husked
- βιβρώσκων part. βιβρώσκω
ἐμοὶ δ᾿ ὑπάρχει πολλὰ καὶ περισσεύει· / τὸ κέρας κατοικῶ πρὸς σὲ τῆς Ἀμαλθείης.
Mais quant à moi, beaucoup de choses m’appartiennent et même en surplus. J’habite la corne d’Amalthée (symbole d’abondance) en comparaison de toi.
- ὑπάρχει 3. sg. ὑπάρχω begin, take the initiative
- πολλά adj. sg. f. nom. πολύς many,
- περισσεύει 3. sg. περισσεύω to be over and above
- κέρας sg. n. acc. indecl. κέρας Aër.
- κατοικῶ 1. sg. κατοικέω settle in, colonize
- πρός prép. indecl. πρός on the side of, in the direction of,
- σέ pron. 2. sg. acc. indecl. σύ thou
- τῆς art. sg. f. gén. indecl. ὁ the following
- ἀμαλθείης (not found)
εἴ μοι συνέλθοις, ὡς θέλεις ἀσωτεύσῃ, / παρεὶς ὀρύσσειν ἀσφάλαξι τὴν χώρην.»
Si tu venais avec moi, tu ferais la fête comme tu veux, ayant abandonné de creuser la terre réservé à la taupe. »
- εἴ conj. indecl. εἰ if
- μοι pron. 1. sg. m. dat. indecl. ἐγώ I at least, for my part, indeed, for myself
- συνέλθοις aor. opt. συνέρχομαι
- θέλεις 2. sg. ἐθέλω to be willing
- ἀσωτεύσῃ aor. subj. ἀσωτεύω
- παρείς part. aor πάρειμι ibo
- ὀρύσσειν inf. ὀρύσσω dig,
- ἀσφάλαξι dat. ἀσφάλαξ
- χώρην sg. f. acc. χώρα space
ἀπῆγε τὸν μῦν τὸν γεηπόνον πείσας / εἰς οἶκον ἐλθεῖν ὑπό τε τοῖχον ἀνθρώπου.
Il emmenait le rat laboureur après l’avoir persuadé de venir dans la maison, sous le toit d’un homme.
- ἀπῆγε 3. sg. impf. ἀπάγω lead away, carry off,
- μῦν sg. m. acc. indecl. μῦς mouse
- τόν art. sg. m. acc. indecl. ὁ the following
- γεηπόνον adj.
- πείσας part. sg. aor. m. nom. πείθω persuade
- οἶκον sg. m. acc. οἶκος house,
- ἐλθεῖν aor. inf. ἔρχομαι ibo
- ὑπό prép. indecl. ὑπό úpa
- τοῖχον sg. m. acc. τοῖχος wall of a house
- ἀνθρώπου sg. m. gén. ἄνθρωπος man,
ἔδειξε δ᾿ αὐτῷ, ποῦ μὲν ἀλφίτων πλήθη, / ποῦ δ᾿ ὀσπρίων ἦν σωρὸς ἢ πίθοι σύκων, / στάμνοι τε μέλιτος σώρακοί τε φοινίκων.
Et il lui montra où étaient les multitudes de farine, et où était le tas de légumes secs ou les jarres de figues, et les pots de miel et le cabas de dattes.
- ἔδειξε 3. sg. aor. δείκνυμι bring to light, show forth,
- αὐτῷ adj. sg. m. dat. αὐτός self
- ποῦ adv. indecl. πού anywhere, somewhere
- ἀλφίτων pl. n. gén. ἄλφιτον barley-groats,
- πλήθη pl. n. nom. πλῆθος great number, multitude,
- ὀσπρίων pl. n. gén. ὄσπριον pulse
- ἦν 3. sg. impf. εἰμί sum
- σωρός sg. m. nom. σωρός heap
- ἤ conj. indecl. ἤ or
- πίθοι pl. m. nom. πίθος large wine-jar
- σύκων pl. n. gén. σῦκον fruit of the
- στάμνοι pl. m. nom. στάμνος earthen jar
- μέλιτος sg. n. gén. μέλι honey
- σώρακοί nom. sg.
- φοινίκων pl. m. gén. φοῖνιξ palm-grove,
ὁ δ᾿ ὡς ἐτέρφθη πᾶσι καὶ παρωρμήθη / καὶ τυρὸν ἦγεν ἐκ κανισκίου σύρων, / ἀνέῳξε τὴν θύρην τις·
Lorsque l’autre fut réjoui de tout cela et fut poussé et il portait en tirant du fromage hors d’un petit panier, quelqu’un ouvrit la porte.
- ὡς conj. indecl. ὡς so, thus.
- ἐτέρφθη 3. sg. aor. pass. τέρπω delight, gladden, cheer
- πᾶσι adj. pl. n. dat. indecl. πᾶς all
- παρωρμήθη 3. sg. aor. pass. παρορμάω urge on, stimulate, incite
- τυρόν sg. m. acc. τυρός cheese,
- ἦγεν 3. sg. impf. ἄγω lead, carry, fetch, bring
- ἐκ prép. indecl. ἐκ from out of,
- κανισκίου κανίσκιον
- σύρων part. sg. m. nom. σύρω draw, drag, trail along
- ἀνέῳξε 3. sg. aor. ἀνοίγνυμι open,
- θύρην sg. f. acc. θύρα door
ὁ δ᾿ ἀποπηδήσας / στεινῆς ἔφευγε δειλὸς ἐς μυχὸν τρώγλης, / ἄσημα τρίζων τόν τε πρόξενον θλίβων.
Le rat craintif en sautant s’enfuit dans le fond d’une cachette étroite, silencieusement, grignotant et pressant son hôte.
- ἀποπηδήσας part. sg. aor. m. nom. ἀποπηδάω leap off,
- στεινῆς adj. sg. f. gén. στενός narrow
- ἔφευγε 3. sg. impf. φεύγω flee, take flight,
- δειλός adj. sg. m. nom. δειλός cowardly,
- ἐς prép. indecl. εἰς into
- μυχόν sg. m. acc. μυχός innermost part, nook, corner
- τρώγλης sg. f. gén. τρώγλη hole formed by gnawing,
- ἄσημα adj. pl. n. acc. ἄσημος without mark
- τρίζων part. τρίζω
- πρόξενον sg. m. acc. πρόξενος public
- θλίβων part. sg. m. nom. θλίβω squeeze, chafe
μικρὸν δ᾿ ἐπισχὼν εἶτ᾿ ἔσωθεν ἐκκύψας / ψαύειν ἔμελλεν ἰσχάδος Καμειραίης· /
Et ayant tenu un instant, puis s’étant penché de l’intérieur, il était sur le point de toucher une figue de Camire.
- μικρόν adj. sg. n. acc. μικρός small, little
- ἐπισχών part. sg. m. nom. ἐπίσχω hold
- εἶτ᾽ adv. indecl. εἶτα then, next,
- ἔσωθεν adv. indecl. ἔσωθεν from within,
- ἐκκύψας part. sg. aor. m. nom. ἐκκύπτω peep out of,
- ψαύειν inf. ψαύω touch +gén
- ἔμελλεν 3. sg. impf. μέλλω to be destined
- ἰσχάδος sg. f. gén. ἰσχάς dried fig
- καμειραίης Καμειραία
ἕτερος δ᾿ ἐπῆλθεν ἄλλο τι προαιρήσων· /
Et un autre approcha pour saisir d’autre chose.
- ἕτερος adj. sg. m. nom. ἕτερος D Mort.
- ἐπῆλθεν 3. sg. aor. ἐπέρχομαι come upon
- ἄλλο adj. sg. n. acc. ἄλλος other, another
- τι pron. sg. n. acc. indecl. τις any one, any thing
- προαιρήσων part. fut. προαιρέω
οἱ δ᾿ ἔνδον ἐκρύβοντο.
Ils se cachaient à l’intérieur.
- ἔνδον adv. indecl. ἔνδον within
- ἐκρύβοντο =ἐκρύπτοντο impf κρύπτω
μῦς δ᾿ ἀρουρίτης / «τοιαῦτα δειπνῶν» εἶπε «χαῖρε καὶ πλούτει, / καὶ τοῖς περισσοῖς αὐτὸς ἐντρύφα δείπνοις, / ἔχων τὰ πολλὰ ταῦτα μεστὰ κινδύνων.
Alors, le rat des champs dit :
« Réjouis-toi en dînant ces chose-là, et sois riche et régale-toi toi-même de tes dîners en abondance, possédant beaucoup de choses pleines de dangers.
- μῦς sg. m. nom. μῦς mouse
- ἀρουρίτης sg. m. nom. ἀρουρείτης
- τοιαῦτα adj. pl. n. acc. τοιοῦτος such as this,
- δειπνῶν part. sg. m. nom. δειπνέω make a meal,
- εἶπε 3. sg. aor. εἶπον said
- χαῖρε 2. sg. imper. χαίρω rejoice, be glad,
- πλούτει 2. sg. imper. πλουτέω to be rich, wealthy,
- περισσοῖς adj. pl. m. dat. περισσός beyond the regular number
- αὐτός adj. sg. m. nom. αὐτός self
- ἐντρύφα 3. sg. imper. ἐντρυφάω revel in, delight in,
- δείπνοις pl. m. dat. δεῖπνος
- ἔχων part. sg. m. nom. ἔχω bear, carry, bring
- πολλά adj. pl. n. acc. πολύς many,
- μεστά adj. pl. n. acc. μεστός full
- κινδύνων pl. m. gén. κίνδυνος danger, hazard, venture
ἐγὼ δὲ λιτῆς οὐκ ἀφέξομαι βώλου, / ὑφ᾿ ἣν τὰ κρίμνα μὴ φοβούμενος τρώγω.»
Mai moi, je ne m’éloigne pas de ma terre modeste, sous laquelle je grignote sans ayant peur les miettes. »
- λιτῆς adj. sg. f. gén. λιτός simple, inexpensive, frugal
- οὐκ adv. indecl. οὐ no truly, nay verily
- ἀφέξομαι 1. sg. fut. moy. ἀπέχω keep off or away from,
- βώλου sg. f. gén. βῶλος lump, clod of earth
- ὐφ᾽ prép. indecl. ὑπό úpa
- ἥν pron. sg. f. acc. indecl. ὅς yas, yā, yad,
- κρίμνα pl. n. acc. κρίμνον coarse barley meal
- φοβούμενος part. sg. m.p. m. nom. φοβέω put to flight,
- τρώγω 1. sg. τρώγω gnaw, nibble, munch,
