ΑΓΓΕΛΟΣ — Ὦ πάντ’ ἀγαθὰ πράττοντες, ὦ μείζω λόγου, ὦ τρισμακάριον πτηνὸν ὀρνίθων γένος, δέχεσθε τὸν τύραννον ὀλβίοις δόμοις.
Ô vous les oiseaux qui avez toutes la chance (ἀγαθά πράττειν = avoir de la chance), ô (vous qui faites, πράττοντες) des choses plus grandes que le discours, ô trois fois bien heureuse race ailée des oiseaux, accueillez votre roi aux riches demeures.
Messenger — In tragic style. — Oh, you, whose unbounded happiness I cannot express in words, thrice happy race of airy birds, receive your king in your fortunate dwellings.
- πάντ᾽ adj. acc. n. pl. πᾶς all
- ἀγαθά adj. acc. n. pl. ἀγαθός good:
- πράττοντες part. voc. m. pl. prés. πράσσω executer, faire payer
- λόγου gén. sg. λόγος m. computation, reckoning
- τρισμακάριον adj. voc. n. sg. τρισμακάριος
- πτηνόν adj. voc. n. sg. πτηνός flying, winged
- ὀρνίθων gén. pl. ὄρνις m. ara,
- γένος voc. sg. γένος n. race, stock, kin
- δέχεσθε 2. pl. prés. imper. m.p. δέχομαι take, accept, receive,
- τύραννον acc. sg. τύραννος m. an absolute ruler,
- ὀλβίοις adj. dat. m. pl. ὄλβιος happy, blest,
- δόμοις dat. pl. δόμος m. domus
Προσέρχεται γὰρ οἷος οὔτε παμφαὴς ἀστὴρ ἰδεῖν ἔλαμψε χρυσαυγεῖ δόμῳ οὔθ’ ἡλίου τηλαυγὲς ἀκτίνων σέλας τοιοῦτον ἐξέλαμψεν, οἷον ἔρχεται ἔχων γυναικὸς κάλλος οὐ φατὸν λέγειν, πάλλων κεραυνόν, πτεροφόρον Διὸς βέλος.
En effet il s’approche dans sa demeure dorée tel que le soleil tout brillant n’a pas rayonné (autant que lui) à voir, ni l’éclaire perçante des rayons du soleil n’a pas brillé (autant que lui) pas, ayant la beauté indicible (qui ne peut pas être dite) d’une femme (avec une femme à la beauté indicible), en balançant la foudre, c’est-à-dire le trait ailé de Zeus
More brilliant than the brightest [1710] star that illumes the earth, he is approaching his glittering golden palace; the sun itself does not shine with more dazzling glory. He is entering with his bride at his side, whose beauty no human tongue can express; in his hand he brandishes the lightning, the winged shaft of Zeus;
- προσέρχεται 3. sg. prés. m.p. προσέρχομαι come
- γάρ conj. car, en effet
- οἷος adj. nom. m. sg. οἷος pron. réf. tel, οἷον adv. par exemple
- οὔτε adv. οὔτε and not
- παμφαής adj. nom. m. sg. παμφαής all-shining, radiant
- ἀστήρ nom. sg. ἀστήρ m. star
- ἰδεῖν aor. inf. εἶδον to see
- ἔλαμψε 3. sg. aor. λάμπω give light, shine
- χρυσαυγεῖ adj. dat. m. sg. χρυσαυγής gold-gleaming,
- δόμῳ dat. sg. δόμος m. domus
- ἡλίου gén. sg. ἥλιος m. sun
- τηλαυγές adj. nom. n. sg. τηλαυγής far-shining, far-beaming
- ἀκτίνων gén. pl. ἀκτίς f. ray, beam
- σέλας nom. sg. σέλας n. light, brightness, flame
- τοιοῦτον adj. acc. m. sg. τοιοῦτος tel
- ἐξέλαμψεν 3. sg. aor. ἐκλάμπω shine
- οἷον adj. acc. n. sg. οἷος pron. réf. tel, οἷον adv. par exemple
- ἔρχεται 3. sg. prés. m.p. ἔρχομαι venir, aller
- ἔχων part. nom. m. sg. prés. ἔχω (1) avoir, posséder (2) (+adv. -ως) être (3) (+inf.) pouvoir
- γυναικός gén. sg. γυνή f. woman,
- κάλλος acc. sg. κάλλος n. beauty
- οὐ adv. non, ne pas
- φατόν adj. acc. n. sg. φατός spoken
- λέγειν prés. inf. λέγω to say, speak
- πάλλων part. nom. m. sg. prés. πάλλω poise, sway
- κεραυνόν acc. sg. κεραυνός m. thunderbolt
- πτεροφόρον adj. acc. m. sg. πτεροφόρος feathered, winged
- διός gén. sg. Ζεύς m. dyaús
- διός adj. nom. m. sg. δῖος heavenly,
- βέλος acc. sg. βέλος n. missile
Ὀσμὴ δ’ ἀνωνόμαστος εἰς βάθος κύκλου χωρεῖ, –– καλὸν θέαμα, –– θυμιαμάτων δ’ αὖραι διαψαίρουσι πλεκτάνην καπνοῦ.
Et l’odeur inexprimable se répand jusqu’au fond de l’horizon (dans la profondeur du cercle), — magnifique vision — et les brises dispersent les volutes de fumée de l’encens (sg,).
[1715] perfumes of unspeakable sweetness pervade the ethereal realms. ‘Tis a glorious spectacle to see the clouds of incense wafting in light whirlwinds before the breath of the zephyr!- ὀσμή nom. sg. ὀσμή f. smell, odour,
- ἀνωνόμαστος adj. nom. f. sg. ἀνωνόμαστος nameless, ineffable,
- εἰς prép. εἰς into
- βάθος acc. sg. βάθος n. depth
- κύκλου gén. sg. κύκλος m. ring, circle
- χωρεῖ 3. sg. prés. χωρέω make room for another, give way, withdraw,
- καλόν adj. nom. n. sg. καλός beautiful, beauteous, fair
- καλόν adj. acc. n. sg. καλός beautiful, beauteous, fair
- θέαμα acc. sg. θέαμα n. sight, spectacle
- θέαμα nom. sg. θέαμα n. sight, spectacle
- θυμιαμάτων gén. pl. θυμίαμα n. incense
- δ᾽ particle. δέ but
- αὖραι nom. pl. αὔρα f. breeze,
- διαψαίρουσι 3. pl. prés. ψαίρω graze, brush lightly, touch gently,
- πλεκτάνην acc. sg. πλεκτάνη f. anything twined
- καπνοῦ gén. sg. καπνός m. smoke
Ὁδὶ δὲ καὐτός ἐστιν. Ἀλλὰ χρὴ θεᾶς Μούσης ἀνοίγειν ἱερὸν εὔφημον στόμα.
Et voici lui-même il est là. Mais il faut ouvrir la bouche sacrée et de bon augure de la Muse divine.
But here he is himself. Divine Muse! let thy sacred lips begin with songs of happy omen.
- ὁδί pron. nom. m. sg. ὅδε celui-ci, ceci, ce, cette
- δέ particle. d’autre part, s’oppose à μέν
- καὐτός adj. nom. m. sg. αὐτός lui-même, soi-même
- ἐστιν 3. sg. prés. εἰμί sum
- ἀλλά conj. mais
- χρή 3. sg. prés. χρή impers. sum
- θεᾶς gén. sg. θεά f. goddess
- μούσης gén. sg. Μοῦσα f. music, song
- ἀνοίγειν prés. inf. ἀνοίγνυμι open,
- ἱερόν adj. acc. n. sg. ἱερός filled with
- εὔφημον adj. acc. n. sg. εὔφημος uttering sounds of good omen
- στόμα acc. sg. στόμα n. mouth
ΧΟΡΟΣ — Ἄναγε δίεχε πάραγε πάρεχε.
Approchez (pl.), reculez (mais n’approchez pas trop), escortez-les, restez sur le côté
Chorus — Singing. — [1720] Fall back! to the right! to the left! advance!
- ἄναγε 2. sg. prés. imper. ἀνάγω lead up
- δίεχε 2. sg. prés. imper. διέχω keep apart
- πάραγε 2. sg. prés. imper. παράγω lead by
- πάρεχε 2. sg. prés. imper. παρέχω fournir, donner
Περιπέτεσθε μάκαρα μάκαρι σὺν τύχᾳ.
Vole autour du bien heureux avec la chance heureuse.
Fly around this happy mortal, whom Fortune loads with her blessings.
- περιπέτεσθε 2. pl. prés. imper. m.p. περιπέτομαι fly around
- μάκαρα acc. sg. μάκαρ m. blessed, happy
- μάκαρι dat. sg. μάκαρ m. blessed, happy
- σύν prép. σύν with.
- τύχᾳ dat. sg. τύχη f. act
Ὢ φεῦ φεῦ τῆς ὥρας, τοῦ κάλλους.
Ô hourra hourra quelle jeunesse (génitif exclamatif), quelle beauté.
Oh! oh! what grace! what beauty! [1725]
- φεῦ interj. φεῦ alas!
- τῆς art. gén. f. sg. ὁ the following
- ὥρας gén. sg. ὥρα f. any period,
- κάλλους gén. sg. κάλλος n. beauty
Ὦ μακαριστὸν σὺ γάμον τῇδε πόλει γήμας.
Ô toi, ayant fait un mariage (γήμας γάμον complément d’objet interne) bien heureux en cette (notre) cité
Oh, marriage so auspicious for our city!
- μακαριστόν adj. acc. m. sg. μακαριστός deemed
- σύ pron. nom. 2. sg. σύ thou
- γάμον acc. sg. γάμος m. wedding
- τῇδε pron. dat. f. sg. ὅδε celui-ci, ceci, ce, cette
- πόλει dat. sg. πόλις f. city,
- γήμας part. aor. γαμέω D Deor.
Μεγάλαι μεγάλαι κατέχουσι τύχαι γένος ὀρνίθων διὰ τόνδε τὸν ἄνδρ’.
Les grandes grandes bonheurs couvrent la race des oiseaux grâce à cet homme
All honor to this man! ’tis through him that the birds are called to such glorious destinies.
- μεγάλαι adj. nom. f. pl. μέγας big
- κατέχουσι 3. pl. prés. κατέχω hold fast
- τύχαι nom. pl. τύχη f. act
- γένος acc. sg. γένος n. race, stock, kin
- ὀρνίθων gén. pl. ὄρνις m. ara,
- διά prép. διά [+gén.] à travers, à distance, parmi, par [+acc.] à travers, pendant, à cause de
- τόνδε pron. acc. m. sg. ὅδε celui-ci, ceci, ce, cette
- ἄνδρ᾽ acc. sg. ἀνήρ m. nar-
Ἀλλ’ ὑμεναίοις καὶ νυμφιδίοισι δέχεσθ’ ᾠδαῖς αὐτὸν καὶ τὴν Βασιλείαν.
Eh bien recevez lui-même et la princesse avec des chant de hyménée et des chants de noce.
Let your nuptial hymns, your nuptial songs, greet [1730] him and his Basileia!
- ὑμεναίοις dat. pl. ὑμέναιος m. the wedding
- νυμφιδίοισι adj. dat. f. pl. νυμφίδιος bridal,
- δέχεσθ᾽ 2. pl. prés. imper. m.p. δέχομαι take, accept, receive,
- ᾠδαῖς dat. pl. ἀοιδή f. song,
- ᾠδαῖς dat. pl. ᾠδή f. song, lay, ode,
- αὐτόν adj. acc. m. sg. αὐτός lui-même, soi-même
- καί adv. même, aussi
- καί conj. et
- τήν art. acc. f. sg. ὁ the following
- βασιλείαν acc. sg. βασίλεια f. queen, princess,
- βασιλείαν acc. sg. βασιλεία f. kingdom, dominion,
Ἥρᾳ ποτ’ Ὀλυμπίᾳ τὸν ἠλιβάτων θρόνων ἄρχοντα θεαὶ μέγαν Μοῖραι ξυνεκοίμισαν ἐν τοιῷδ’ ὑμεναίῳ.
Jadis les déesses Moires ont fait coucher le grand rois de trône suprême (sg.) à Héla l’Olympienne dans un tel mariage.
Chorus — ‘Twas [1735] in the midst of such festivities that the Fates formerly united Olympian Hera to the King who governs the gods from the summit of his inaccessible throne.
- ἥρᾳ dat. sg. Ἥρα f. nine,
- πότ᾽ particle. ποτέ at some time, once, some day.
- ὀλυμπίᾳ dat. sg. Ὀλυμπία f. Olympia,
- ἠλιβάτων adj. gén. n. pl. ἠλίβατος high, steep
- θρόνων gén. pl. θρόνον n. flowers embroidered on cloth
- ἄρχοντα acc. sg. ἄρχων m. ruler, commander,
- θεαί nom. pl. θεά f. goddess
- μέγαν adj. acc. m. sg. μέγας big
- μοῖραι nom. pl. μοῖρα f.
- ξυνεκοίμισαν 3. pl. aor. συγκοιμίζω put to bed together, join in wedlock
- ἐν prép. ἐν in, into.
- τοιῷδ᾽ pron. dat. m. sg. τοιόσδε such as this,
- ὑμεναίῳ dat. sg. ὑμέναιος m. the wedding
Ὑμὴν ὤ, Ὑμέναι’ ὤ.
Ô Hymen, ô Hyménée (Ὑμέναιε)
Oh! Hymen! oh! Hymenaeus!
- ὑμήν voc. sg. Ὑμήν m. Hymen,
- ὑμέναι᾽ ε voc. sg. ὑμέναιος m. the wedding
Ὁ δ’ ἀμφιθαλὴς Ἔρως χρυσόπτερος ἡνίας ηὔθυνε παλιντόνους, Ζηνὸς πάροχος γάμων τῆς τ’ εὐδαίμονος Ἥρας.
Et Éros fleurissant (deux côtés) aux ailes d’or dirigeait les rênes tendues en arrière, le compagnon des noces de Zeus et de la bien heureuse Héra.
Rosy Eros with the golden wings held the reins and guided the chariot; ’twas he, who presided over [1740] the union of Zeus and the fortunate Hera.
- ἀμφιθαλής adj. nom. m. pl. ἀμφιθαλής blooming on both sides,
- ἔρως nom. sg. ἔρως m. love,
- χρυσόπτερος adj. nom. m. sg. χρυσόπτερος with wings of gold
- ἡνίας acc. pl. ἡνία f. bridle, reins
- ηὔθυνε 3. sg. impf. εὐθύνω guide straight, direct
- ηὔθυνε 3. sg. aor. εὐθύνω guide straight, direct
- παλιντόνους adj. acc. f. pl. παλίντονος bent backward
- ζηνός gén. sg. Ζεύς m. dyaús
- πάροχος nom. sg. πάροχος m. provider
- γάμων gén. pl. γάμος m. wedding
- εὐδαίμονος adj. gén. sg. εὐδαίμων heureux, opulent
- ἥρας gén. sg. Ἥρα
Ὑμὴν ὤ, Ὑμέναι’ ὤ.
Ô Hymen, ô Hyménée.
Oh! Hymen! oh! Hymenaeus!
ΠΙΣΘΕΤΑΙΡΟΣ — Ἐχάρην ὕμνοις, ἐχάρην ᾠδαῖς·
Je me suis réjoui de vos hymnes, je me suis réjoui de vos chants
Pisthetaerus — I am delighted with your songs, I applaud your verses.
- ἐχάρην 1. sg. aor. pass. χαίρω se réjouir de +dat.
- ὕμνοις dat. pl. ὕμνος m. hymn, ode, in praise
- ᾠδαῖς dat. pl. ἀοιδή f. song,
- ᾠδαῖς dat. pl. ᾠδή f. song, lay, ode,
ἄγαμαι δὲ λόγων. Ἄγε νυν αὑτοῦ καὶ τὰς χθονίας κλῄσατε βροντὰς τάς τε πυρώδεις Διὸς ἀστεροπὰς δεινόν τ’ ἀργῆτα κεραυνόν.
Et j’admire vos paroles. Allez, célébrez donc aussi mes tonnerres terrains et les éclairs ignés de Zeus et la terrible foudre bruissante.
Now celebrate [1745] the thunder that shakes the earth, the flaming lightning of Zeus and the terrible flashing thunderbolt.
- ἄγαμαι 1. sg. prés. m.p. ἄγαμαι wonder, +gén.
- λόγων gén. pl. λόγος m. computation, reckoning
- ἄγε adv. ἄγε come on!
- ἄγε 2. sg. prés. imper. ἄγω lead, carry, fetch, bring
- νυν adv. νῦν donc,
- αὑτοῦ adj. gén. m.n. sg. ἑαυτοῦ de soi-même
- χθονίας adj. acc. f. pl. χθόνιος in, under,
- κλῄσατε 2. pl. aor. imper. κλείω κλέω célébrer
- βροντάς acc. pl. βροντή f. thunder
- πυρώδεις adj. acc. f. pl. πυρώδης like fire, fiery
- διός gén. sg. Ζεύς m. dyaús
- ἀστεροπάς acc. pl. ἀστεροπή f. lightning,
- δεινόν adj. acc. m. sg. δεινός fearful, terrible;
- ἀργῆτα adj. acc. sg. ἀργής m. bright, glancing,
- κεραυνόν acc. sg. κεραυνός m. thunderbolt
Chorus
Singing.
Oh, thou golden flash of the lightning! oh, ye divine shafts of flame, that Zeus has hitherto shot forth! [1750] Oh, ye rolling thunders, that bring down the rain! ‘Tis by the order of our king that ye shall now stagger the earth! Oh, Hymen! ’tis through thee that he commands the universe and that he makes Basileia, whom he has robbed from Zeus, take her seat at his side. Oh! Hymen! oh! Hymenaeus!
Pisthetaerus
Singing.
[1755] Let all the winged tribes of our fellow-citizens follow the bridal couple to the palace of Zeus and to the nuptial couch! Stretch forth your [1760] hands, my dear wife! Take hold of me by my wings and let us dance; I am going to lift you up and carry you through the air.
Pisthetaerus and Basileia leave dancing; the Chorus follows them.
Chorus
Singing
Alalalai ie Paian! Tenella kallinikos! [1765] Loftiest art thou of gods!
